ديرگچين ، كاروانسرايي بسيار استوار و پرشكوه است كه در دل پارك ملي كوير واقع شده و در متون تاريخي به نام‌هاي "دژ كردشير"، "ديرالجص" ، "قصرالجص" ،" قصرگچ" و "قلعه دير" نيز خوانده شده و به عنوان منزلگاهي بسيار مهم در مسير يكي از راههاي باستاني منزلگاههاي ايران بوده است.
به گزارش سلام نو، كاروانسراي ˈديرگچينˈ در قم با قدمت ۱۷۵۰ سال معروف به مادر كاروانسراهاي ايران در حاشيه غربي كوير بزرگ نمك پذيراي واقع شده است.كاروانسراي ديرگچين ، كاروانسرايي بسيار استوار و پرشكوه است كه در دل پارك ملي كوير واقع شده به عنوان منزلگاهي بسيار مهم در مسير يكي از راههاي باستاني منزلگاه هاي ايران بوده است. كاروانسراي ديرگچين با توجه به قدمت، وسعت و اهميت آن كه در بيشتر منابع و متون به عنوان مادر كاروانسراهاي ايران از آن نام برده شده است. بناي اوليه كاروانسراي ديرگچين را به دوره حكومت اردشير ساساني نسبت مي دهند و البته اين كاروانسرا در دوره صفويه تغييرات اساسي پيدا كرده و به شكل كاروانسراهاي معمول و متداول صفويه از رونق و اعتبار خاصي تا پايان دوره قاجاريه برخوردار بوده است.
يكي از دلايل نام نهادن كاروانسراي ديرگچين به عنوان مادر كاروانسراهاي ايران وجود تمام مايحتاج مسافران در داخل كاروانسرا شامل مسجد، آسياب، حيات خلوت، حمام و سرويس هاي بهداشتي است.
اين اثر در تاريخ ۱ مهر ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۱۰۴۰۸ به عنوان يكي از آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.
كاروانسراي دير گچين كه مادر كاروانسراهاي ايران نام دارد، در ۶۰ كيلومتري قم واقع شده است.
ديرگچين ، كاروانسرايي بسيار استوار و پرشكوه است كه در دل پارك ملي كوير واقع شده و در متون تاريخي به نام هاي "دژ كردشير"، "ديرالجص" ، "قصرالجص" ،" قصرگچ" و "قلعه دير" نيز خوانده شده و به عنوان منزلگاهي بسيار مهم در مسير يكي از راههاي باستاني منزلگاههاي ايران بوده است. بناي اصلي اين مكان داراي پلان مربع شكل است كه در چهار گوشه داراي چهار طاق‌نماست و ورودي آن مستطيل شكل و گنبدي بر بالاي آن قرار دارد.
در كاوش‌هايي صورت گرفته باستان‌شناسان، با بررسي مصالح به كار رفته در آن پي بردند كه اين كاروانسرا به دوره ساساني تعلق دارد، ولي بعدها در دوران سلجوقي و صفوي تعميرات و تغييرات اساسي در آن صورت گرفته و در دوره قاجار قسمت‌هايي نيز به آن ملحق شده است.
بناي امامزاده سيد سلطان هم در بخش مياني روستاي خاوه از توابع دهستان بهنام عرب جنوبي بخش جواد آباد واقع شده است . سابقه تاريخي ديرگچين را اگر در كتاب‌هاي تاريخي جستجو كنيم، به متوني مي‌رسيم كه عمر اين بنا را به هزار و ۷۵۰ سال قبل و به دوران اردشير ساساني نسبت مي‌دهند و آن را يكي از پررونق‌ترين كاروانسراهاي عصر مي‌دانند. اهميت اين كاروانسرا در دوره سلجوقيان با رونق گرفتن مسير ساوه و قم به ورامين باز هم بيشتر شد و كاروانسراهاي ديگري به نام‌هاي قلعه سنگي محمدآباد كاج و قلعه گلي در نزديكي آن ساخته شدند تا اين مسير پر رونق هر چه بيشتر آباد شود.
كاروانسراي ديرگچين در دوره هاي مختلف از جمله دوران صفويه و قاجار مورد مرمت و بازسازي قرار گرفته است . با توجه به قدمت ، وسعت و اهميت آن كه در بيشتر منابع و متون به عنوان مادر كاروانسراهاي ايران از آن نام برده شده است .
شايان ذكر است اين بنا كه محققان قدمت آن را دوران ساساني - صفوي مي دانند در حال حاضر به محل نگهداري احشام روستاييان محل تبديل شده و مالكيت آن نامشخص است .
يكي از دلايل نام نهادن كاروانسراي ديرگچين به عنوان مادر كاروانسراهاي ايران وجود تمام مايحتاج مسافران در داخل كاروانسرا شامل مسجد، آسياب، حيات خلوت، حمام و سرويس هاي بهداشتي است.
كاروانسرا داراي شش برج است كه چهار برج به قطر شش متر در گوشه ها و دو برج نيمه مدرن در طرفين ورودي قرار دارد.
مجموع مساحت اين دژ و ملحقات آن در خارج از كاروانسرا شامل بناي مخروبه خشتي كنار كاروانسرا، كوره آجرپزي، آب انبار و قبرستان حدود ۱۹ هكتار است.
كاروانسراي ديرگچين چهار ايواني بوده كه در هر طرف ۱۲ حجره يك طبقه وجود داشته و شترخوان ها به صورت دالان هاي طويل به عرض تقريبي شش متر با سقف هاي ضربي در پشت حجره قرار دارد.
معرفي برخي از بخش هاي كاروانسرا
مسجد: اين بنا با وسعتي حدود ۳۰۰ مترمربع در گوشه جنوب شرقي كاروانسرا واقع شده است كه با توجه به قرار گيري كاروانسرا در خارج از محور شمالي- جنوبي و چرخش ۲۲ درجه آن به سمت غرب محراب مسجد در وسط ضلع جنوبي و به صورت مستقيم ايجاد شده است.
پلان مسجد مربع بوده و با توجه به ستون هاي قطور وسط آن، طرح يك چهارطاقي را به ياد مي آورد و در قرون اوليه اسلامي با تغيير كاربري مجموعه به كاروانسرا و مسجد تبديل شده است.
حمام: اين بنا در گوشه جنوب غربي كاروانسرا واقع شده است و پس از عبور از راهروي شترخانه جنوب غربي در سمت راست، ورودي حمام واقع است.
پس از گذشتن از ۹ پله سريينه حمام قرار دارد كه در وسط آن حوضي با پلان هشت ضلعي واقع شده است و فضاي اصلي حوض به فاصله ۴۰ سانتي متر پايين تر از فضاي فعلي است كه هم سطح با كف قبلي حمام و متعلق به دوره صفويه است.
از ديگر قسمت هاي حمام، گرمخانه با پلان هشت ضلعي است و در انتهاي گرمخانه خزينه هاي آب سرد و آب گرم وجود دارد كه ورودي آن از پشت بام است.
سرويس بهداشتي: محوطه بار ضلع غربي حمام داراي حوض چهارگوش، يك چاه آب و يك مخزن براي تامين آب است و در كنار آن يك فضاي بسته با طاق گنبدي و ورودي با قوس سهمي نيم دايره قرار دارد كه در آن شش چشمه دستشويي است كه به عنوان توالت عمومي استفاده مي شده است.
موقعيت مكاني و مسيرهاي دسترسي:
اين بنا بر سر راه قديمي قم به ورامين و قم به گرمسار قرار دارد و فاصله آن تا شهرقم حدود ۷۰ كيلومتر است.
راه هاي ورود به منطقه :
مسير اول ، جاده آسفالته گرمسار قم.
مسير دوم ، چرم شهر ورامين بعد از طي مسافتي در حدود ۲۰ كيلومتر به دير گچين مي رسيد.
اقامت و شب ماني در كاروانسراي ديرگچين:
براي اقامت و شب ماني دراين كاروانسرا ميتوانيد با اين شماره تماس گرفته و رزرو نمائيد.۰۹۱۲۱۵۱۲۲۱۳
اقامت مخصوص تورهاي تخصصي رصد و عكاسي شب شروع قيمت از ۷۰ هزار تومان
منبع: تريپ يار
روند واگذاری بناهای تاریخی مناطق روستایی به دهیاریها بررسی
نقش موثر دهياران در كنترل ويروس كرونا
شرايط عضويت در شوراهاي حل اختلاف مشخص شد
خدمات بيمه سلامت به زنان روستايي
شوراي نگهبان: اگر در انتصابات دخالت كنيد صلاحيت تان رد مي شود