1- حفظ 40 حديث

امام حسين عليه السلام فرمود: رسول خدا صلي الله عليه و آله به اميرمؤمنان عليه السلام سفارش فرمود:

«يا عَلي! مَنْ حَفِظَ مِنْ أُمَّتي أَرْبَعينَ حَديثاً يطْلُبُ بِذلِك وَجْهَ اللَّهِ وَالدَّارَ الآخِرَةِ حَشَرَهُ اللَّهُ يوْمَ الْقيامَةِ مَعَ النَّبيينَ وَ الصِّدِّيقينَ وَالشُّهَداءِ وَ الصَّالِحينَ وَ حَسُنَ اولئِك رَفيقاً[1]»؛

يا علي! از امت من هر كس 40 حديث حفظ كند و از اين عمل منظورش فقط رضايت خدا و رستگاري در جهان آخرت باشد، خداوند متعال در روز قيامت او را با پيامبران، صديقان، شهدا و انسان هاي صالح محشور خواهد كرد و اينان چه رفيقان خوبي هستند.

2- صبر بر مشكلات

«مَنْ احْجَمَ عَنِ الرَّأي وَ عَييتْ بِهِ الْحِيلْ كانَ الرِّفْقُ مِفْتاحُهُ»؛ [2]

كسي كه فكرش در حل مشكلات به جايي نمي رسد و تمام راه حل ها به رويش بسته شده، بايد مدارا كند.

3- احترام مؤمن

«لاتَقُولَنَّ في اخيك الْمُؤْمن اذا تَواري عَنْك الَّا ما تُحِبُّ انْ يقُولَ فيك اذا تَوارَيتَ عَنْهُ»؛ [3]

در پشت سر برادر ايماني خود حرف هايي بزن كه دوست داري در غياب تو آن سخنان زده شود.

4- ارزش زيارت

«مَنْ زارَني بَعْدَ مَوْتي زُرْتُهُ يوْمَ الْقيامَةِ وَ لَوْ لَمْ يكنْ الَّا في النَّارِ لَاخْرَجْتُهُ»؛ [4]

هركس مرا بعد از شهادتم زيارت كند، او را در قيامت زيارت خواهم كرد و اگر در آتش باشد، او را نجات مي دهم.

5- قبول هديه

«مَنْ قَبِلَ عَطاءَك فَقَدْ اعانَك عَلَي الْكرَم»؛ [5]

هركس عطايت را بپذيرد و دعوت تو را قبول نمايد، در نيكي و احسان به تو ياري كرده است. [قدرش را بدان و از او ممنون باش.]

6- روش ترك گناه

روزي مردي به حضور امام حسين عليه السلام آمده و گفت: من مردي گنهكارم و نمي توانم از معصيت خودداري كنم مرا موعظه اي كن و شيوه اي ياد بده تا بتوانم در مقابل گناهان و وسوسه هاي شيطاني مقاومت كنم.

امام به او فرمود:

«افْعَلْ خَمْسَةَ اشْياءٍ وَاذْنِبْ ما شِئْتَ فَاوَّلُ ذلِك: لاتَأْكلْ رِزْقَ اللَّهِ وَاذْنِبْ ما شِئْتَ وَالثَّاني: اخْرُجْ مِنْ وِلايةِ اللَّهِ وَاذْنِبْ ما شِئْتَ وَالثَّالِثُ: اطْلُبْ مَوْضِعَاً لا يراك اللَّهُ وَاذْنِبْ ما شِئْتَ وَالرَّابِعُ: اذا جاءَ مَلَك الْمَوْتِ لَيقْبضَ روُحَك فَادْفَعْهُ عَنْ نَفْسِك وَاذْنِبْ ما شِئْتَ وَالْخامِسُ: اذا ادْخَلَك مالِك في النّارِ فَلا تَدْخُلْ في النَّارِ وَاذْنِبْ ما شِئْتَ»؛ [6]

پنج دستور را عمل كن بعد از آن هر چقدر دلت مي خواهد به سوي گناه برو؛

1- روزي خدا را نخور و هر قدر مي خواهي گناه كن؛

2- از تحت حكومت خداوند بيرون برو و هر چه دلت مي خواهد نافرماني كن؛

3- جايي پيدا كن كه خدا تو را نبيند و هر چقدر دوست داري گناه كن؛

4- عزرائيل را موقع جان دادن از خودت دور كن و گناه نما؛

5- اگر خواستند تو را به آتش جهنم ببرند نرو! آنگاه هر قدري مي خواهي معصيت نما!

7- فرق مؤمن و منافق

«اياك وَ ما تَعْتَذِرُ مِنْهُ فَانَّ الْمُؤْمِنَ لايسي ءُ وَلا يعْتَذِرُ وَالْمُنافِقُ كلَّ يوْمٍ يسي ءُ وَ يعْتَذِرُ»؛ [7]

بپرهيز از انجام كارهايي كه نياز به عذرخواهي دارد؛ زيرا مؤمن كار بد انجام نمي دهد و به عذرخواهي هم نياز پيدا نمي كند. امّا منافق همواره بدي مي كند و عذر مي خواهد.

8- آثار تجمل گرايي

امام روزي كاخ مجلل و خانه باشكوهي را در مدينه مشاهده كرد و اين جمله را فرمود:

«رَفَع الطّينَ وَوَضَعَ الدّينَ»؛ [8]

صاحب اين خانه گِل ها را روي هم انباشته و بالا برده و درجه ايمانش را پايين آورده است.

9- خشنودي خاكيان و خشم افلاكيان

هنگامي كه يكي از سرمايه داران مدينه خانه بسيار اشرافي درست كرده بود، از آن حضرت دعوت كرد تا آنجا را ديده و برايش دعا كند. امام وارد آنجا شد و فرمود:

«اخْرَبْتَ دارَك وَ عَمَرتَ دارَ غَيرِك، غَرَّك مَنْ في الْارْضِ وَ مَقَتَك مَنْ في السَّماءِ»؛ [9]

خانه آخرت خود را خراب كرده و دنياي ديگران را آباد ساخته اي. خاكيان تو را ستوده و افلاكيان دشمنت خواهند بود.

10- آثار گناه

«مَنْ حاوَلَ امْراً بِمَعْصيةِ اللَّهِ كانَ افْوَتَ لِما يرْجُو وَ اسْرَعَ لِما يحْذَر»؛ [10]

هركس با معصيت به خدا، كاري را انجام دهد، از رسيدن به آرزويش باز مانده و به آنچه كه از آن مي ترسد گرفتار مي شود.

11- بدترين ستم

آن حضرت در روز عاشورا به فرزندش امام زين العابدين عليه السلام سفارش كرد:

«بُنَي اياك وَ ظُلْمَ مَنْ لا يجِدُ عَلَيك ناصِراً الَّا اللَّه جَلَّ وَ عَزَّ»؛ [11]

پسرم! مبادا به كسي ستم كني كه به غير از خداي جلال و عزيز ياوري ندارد.

12- دنياپرستان دين فروش

«النَّاسُ عَبيدُ الدُّنْيا وَالدينُ لَعْقٌ عَلي الْسِنَتِهِمْ يحُوطُونَهُ ما دَرَّتْ مَعايشَهُمْ فَاذا مُحِّصُوا بِالْبَلاءِ قَلَّ الدَّيانُونَ»؛ [12]

اكثر مردم بندگان دنيا هستند و دين لقلقه زبان آنهاست، تا آنجايي كه به زندگي روزمره شان لطمه نخورده به سوي دين مي آيند، هرگاه بلا و آزمايش آمد دينداران حقيقي اندك خواهد بود.

13- نيازمندترين بنده

از امام حسين عليه السلام پرسيده شد: اي پسر رسول خدا صلي الله عليه و آله! حالت چه طور است؟ امام فرمود:

«اصْبَحْتُ وَلِي رَبٌّ فَوْقي وَالنَّارُ امامي وَ الْمَوْتُ يطْلُبُني وَالْحِسابُ مُحْدِقٌ بي وَ انَا مُرْتَهَنٌ بِعَمَلي لا اجِدُ ما احِبُّ وَلا ادْفَعُ ما اكرَهُ وَالْامُورُ بِيدِ غَيري فَانْ شاءَ عَذَّبَني وَانْ شاءَ عَفا عَنّي فَاي فَقيرٍ افْقَرُ يمِنّي»؛ [13]

شب را صبح كردم، در حالي كه بالاي سرم خداوند عالم و مقابلم آتش جهنم را دارم. مرگ در پي من است، حساب من در گرو عمل خود بوده، آنچه را كه دوست دارم نمي يابم و آنچه را كه نمي خواهم نمي توانم از خودم دور كنم.

كارها در دست ديگري است؛ اگر او بخواهد عذابم مي كند و اگر بخواهد مي بخشد.

چه كسي از من نيازمندتر است؟!

14- حلم و وفا

«انَّ الْحِلْمَ زينَةٌ وَالْوَفاءَ مُرُوَّةٌ»؛ [14]

حلم زينت انسان و وفا نشانه جوانمردي است.

15- تكبر و عجله

«الْاسْتِكبارُ صَلِفٌ وَالْعَجَلَةُ سَفَهٌ وَالسَّفَهُ ضَعْفٌ»؛ [15]

خودنمايي گزافه گويي، عجله كم عقلي و سفاهت ناتواني است.

16- همنشيني با اشرار

«الْغُلُوُّ وَرْطَةٌ وَ مُجالَسَةَ اهْلَ الدَّناءَةِ شَرٌّ»؛ [16]

تندروي همانند فرو رفتن در باتلاق است و همنشيني با فرومايگان، شر و گرفتاري به همراه دارد.

17- كسب معرفت

«دِراسَةُ الْعِلْمِ لِقاحُ الْمَعْرِفَةِ»؛ [17]

كسب علم موجب رسيدن به معرفت و شناخت است.

18- ارزش تجربه

«طُولُ التَّجارُبِ زيادَةٌ فِي الْعَقْلِ»؛ [18]

تجربه هاي طولاني و مكرر، نيروي عقل را افزايش مي دهد.

19- شرافت و قناعت

«الشَّرفُ التَّقْوي وَالْقُنُوعُ راحَةُ الْابْدانِ»؛ [19]

شرافت در پارسايي است و قناعت راحتي بدن را در پي دارد.

20- شناخت دوست و دشمن

«مَنْ احَبَّك نَهاك وَ مَنْ ابْغَضَك اغْراك»؛ [20]

دوست حقيقي تو را نصيحت كرده و از لغزش باز مي دارد؛ امّا آن كه دوستت ندارد، تو را فريب داده و در انجام گناهان مغرورت مي كند.

21- ارتباط با خويشاوندان

«مَنْ سَرَّهُ انْ ينْسَأَ في اجَلِهِ وَ يزادَ في رِزْقِهِ فَلْيصِلْ رَحِمَهُ»؛ [21]

هركس از زياد شدن عمرش و فراواني رزق و روزي اش شادمان مي شود، پس با خويشاوندان خود ارتباط داشته و صله رحم كند.

22- اهميت نهي از منكر

«لايحِلُّ لِعَينٍ مُؤْمِنَةٍ تَري اللَّهَ يعْصي فَتَطْرِفَ حَتَّي تُغَيرَهُ»؛ [22]

شايسته نيست كه انسان با ايمان نافرماني خدا را مشاهده كند و با بي تفاوتي از آن چشم بپوشد، بلكه او وظيفه دارد در جلوگيري از منكر اقدامي بكند.

23- پايداري در راه حق

«يا بُنَي! اصْبِرْ عَلَي الْحَقِّ وَ انْ كانَ مُرّاً»؛ [23]

فرزندم! در مسير حق استوار و ثابت باش گرچه تلخ و سخت باشد.

24- عشق اهل بيت عليهم السلام

«الْزِمُوا مَوَدَّتَنا أَهْلَ الْبَيتِ فَانَّهُ مَنْ لَقَي اللَّهَ وَ هُوَ يوَدُّنا أَهْلَ الْبَيتِ دَخَلَ الْجَنَّةَ بِشَفاعَتِنا وَالَّذي نَفْسي بِيدِهِ لا ينْتَفِعُ عَبْدٌ بِعِلْمِهِ الَّا بِمَعْرِفَةِ حَقِّنا»؛ [24]

دوستي ما اهل بيت عليهم السلام را بر خود لازم بدانيد؛ چرا كه هركس خداوند را با محبت ما اهل بيت عليهم السلام ملاقات كند، توسط شفاعت ما به بهشت خواهد رفت. قسم به 4 خدايي كه جانم در دست قدرت اوست، هيچ بنده اي از دانش خود بدون شناخت حق ما اهل بيت عليهم السلام بهره نخواهد برد.

25- دست تقدير

وَانْ تَكنِ الدُّنْيا تُعَدُّ نَفيسَةً                                      فَدارُ ثَوابِ اللَّهِ اعْلي وَ انْبَلُ

وَانْ تَكنْ الْابْدانُ لِلْمَوتِ انْشِئَتٍ                               فَقَتْلُ امْري ءٍ وَاللَّهِ بِالسَّيفِ افْضَلُ

وَانْ تَكنِ الْارْزاقُ قِسْمَاً مُقَدَّراً                                فَقِلَّةُ حِرْصِ الْمَرْءِ في الْكسْبِ اجْمَلُ

وَانْ تَكنِ الْامْوالِ لِلتَّرْك جَمْعُها                               فَما بالُ مَتْرُوك بِهِ الْمَرءُ يبْخَلُ [25]

اگر دنيا و مظاهر آن زيبا و دوست داشتني به نظر مي آيد، پس خانه آخرت و بهشت خداوند خيلي بالاتر و زيباتر از آن است.

اگر اين بدن ها براي مردن و مرگ آفريده شده، به خدا قسم، كشته شدن انسان در راه خدا عالي ترين و برترين نوع مرگ است.

اگر خداوند متعال روزي ها را مقدر كرده و سهم هر كسي معين است؛ پس انسان در كسب درآمد هر چقدر كمتر حرص بورزد و به اندازه نياز بكوشد، زيباتر است.

اگر قرار است انسان روزي، از ثروت و دارايي هايي كه جمع كرده جدا شود، پس چرا در مورد ثروت ناپايدار بخل ورزيده و آن را در راه خير مصرف نمي كند.

26- نداي آزادي

«ياشيعَةُ آلِ ابي سُفْيان! انْ لَمْ يكنْ لَكمْ دِينٌ وَ كنْتُمْ لاتَخافُونَ الْمَعادَ فَكونُوا احْراراً في دُنْياكمْ هذِهِ وَارْجِعُوا الي احْسابِكمْ انْ كنْتُمْ عَرَباً كما تَزْعَمُونَ»؛ [26]

اي پيروان خاندان ابوسفيان! اگر دين نداريد و از روز قيامت نمي ترسيد، لا اقل در دنياي خود آزاد مرد باشيد و به رسم پدران خود بنگريد؛ اگر به حقيقت خود را از قوم متعصب عرب مي پنداريد.

27- مكارم اخلاق

«ايهَا النَّاسُ! نافِسُوا في الْمَكارِمِ وَسارِعُوا في الْمَغانِمِ»؛ [27]

اي مردم! دركسب صفات زيباي اخلاقي بكوشيد و براي به دست آوردن اين سرمايه هاي معنوي شتاب كنيد.

28- تلاش و كوشش

«اكسِبُوا الْحَمْدَ بِالنُّجْحِ وَلا تَكتَسِبُوا بِالْمَطلِ ذَمّاً»؛ [28]

با تلاش و كوشش و موفقيت، تشويق و ستايش ديگران را به دست آوريد و با تنبلي و بي تحركي، خود را در معرض سرزنش قرار ندهيد.

29- برترين عفو كننده

«اعْفَي النَّاسِ مَنْ عَفي عَنْ قُدْرَةٍ»؛ [29]

با گذشت ترين مردم آن است كه در موضع قدرت عفو كند.

30. بهترين صله رحم

«اوْصَلُ النَّاسِ مَنْ وَصَلَ مَنْ قَطَعَهُ»؛ [30]

بهترين نوع صله رحم آن است، از كسي كه قطع رحم كرده و با تو رفت و آمد نمي كند، ديدار و صله رحم كني!

31- بخشنده ترين فرد

«انَّ اجْوَدَ النَّاسِ مَنْ اعْطي مَنْ لا يرْجُوهُ»؛ [31]

بخشنده ترين مردم كسي است كه به آن كه اميد ندارد و درخواست ياري نكرده، كمك كند و ببخشد.

32- تشكر و قدراني

«شُكرَك لِنِعْمَةٍ سالِفَةٍ يقْتَضي نِعْمَةً آنِفَةً»؛ [32]

شكر و سپاس از نعمت هاي گذشته، نعمت هاي آينده را در پي دارد.

33- بركات خدمت به مردم

«مَنْ ارادَ اللَّهَ تَبارَك وَ تَعالي بِالصَّنيعَةِ الي اخيهِ كافاهُ بِها في وَقْتِ حاجَتِهِ وَ صَرَفَ عَنْهُ مِنْ بَلاءِ الدُّنْيا ما هُوَ اكثَرُ مِنْهُ وَ مَنْ نَفَّسَ كرْبَةَ مُؤْمِنٍ فَرَّجَ اللَّهُ عَنْهُ كرَبَ الدُّنْيا وَ الْاخِرَةِ وَ مَنْ احْسَنَ احْسَنَ اللَّهُ الَيهِ وَ اللَّهُ يحِبُّ الْمُحْسِنينَ»؛ [33]

هركس براي رضاي خدا به برادر ديني اش خدمت كند، خداوند در هنگام نيازش او را عوض خواهد داد و از گرفتاري هاي دنيا بيشتر از خدمت وي از او رفع خواهد كرد و هركس غمي را از دل مؤمني بزدايد، خداوند غصه هاي دنيا و آخرتش را بر طرف مي كند و هركس نيكي كند، خداوند به او نيكي مي كند و خداوند نيكوكاران را دوست مي دارد.

34- نشانه منافق

«ما كنَّا نَعْرِفُ الْمُنافِقينَ عَلي عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ صلي الله عليه و آله الَّا بِبُغْضِهِمْ عَلياً وَ وُلْدَهُ»؛ [34]

معيار شناخت اهل نفاق در عصر رسول خدا صلي الله عليه و آله، دشمني آنان با علي عليه السلام و اولاد آن حضرت بود.

35- اهميت حق مردم

امام هنگام حركت به سوي كربلا فرمود:

«نادِ انْ لا يقْتَلَ مَعي رَجُلٌ عَلَيهِ دَينٌ وَنادِ بِها في الْمَوالي فَانّي سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلي الله عليه و آله يقُولُ: مَنْ ماتَ وَ عَلَيهِ دَينٌ اخِذَ مِنْ حَسَناتِهِ يوْمَ الْقِيامَةِ»؛ [35]

اعلام كنيد هركس بدهي دارد در اين مبارزه همراه من نباشد، من از رسول خدا صلي الله عليه و آله شنيدم كه فرمود: هركس بميرد و در گردن او حقوق مردم باشد، در روز قيامت از اعمال نيك او گرفته مي شود. [و به اعمال طلبكار اضافه مي كنند]

36- آداب سخن گفتن